Onderwijs

De natuur is de basis van ons bestaan: de mens is natuur. Wij zijn verbonden met - en afhankelijk van - al het andere leven op aarde. Natuurinclusief onderwijs biedt een vruchtbare bodem voor kinderen en jongeren om goed te leren zorgen voor onszelf, voor elkaar en voor de wereld om ons heen. Er gebeurt al heel erg veel: pionierende docenten, inspirerende initiatieven en groene koplopers werken aan een groeiende beweging naar natuurinclusief onderwijs. In het domein onderwijs versnellen, verbreden en verbinden we die beweging.

Onze visie

Natuurinclusief onderwijs neemt het leven, samenleven en de wereld als vertrekpunt voor onderwijzen en leren. De ontwikkeling van een natuurinclusieve grondhouding in het onderwijs biedt vruchtbare grond voor een duurzame ontwikkeling in de samenleving.

Wat natuurinclusief onderwijs is of kan zijn, is een belangrijk gesprek wat we in het domein voeren. De praatplaat hiernaast is onderdeel van de startnotitie natuurinclusief onderwijs, een verkennend onderzoek naar natuurinclusief onderwijs. De praatplaat is, net zoals het begrip natuurinclusief onderwijs, altijd in ontwikkeling. Het is dus geen eindproduct, maar nadrukkelijk een begin en een uitnodiging tot gesprek. Wil jij meepraten? Sluit je aan! Neem contact met ons op via het formulier onderaan deze pagina.

Dit gebeurt er nu in het domein

  • Podcastserie over principes en praktijken van natuurinclusief onderwijs

    Hoe leeft natuurinclusief onderwijs in de praktijk? En hoe zou natuurinclusief onderwijs eruit kunnen zien? Bas van den Berg en Jolanda Lütteke onderzoeken dit vanuit Kenniscentrum Mission Zero en De Haagse Hogeschool samen met het domein Onderwijs. Zij brengen de principes en praktijken van natuurinclusief onderwijs in kaart en vertalen dit naar een podcastserie en kennisproduct.

    Jolanda ging met schoolleiders, leraren en leerlingen van 11 scholen in gesprek over de kansen van natuurinclusief onderwijs op hun school.

    Vanaf 6 november verschijnt iedere twee weken een nieuwe podcastaflevering, waarin telkens een andere onderwijsinstelling centraal staat – van basisschool tot universiteit. Beluister de podcasts via deze link!

    Lees verder

  • Werkgroepen Natuurinclusief Onderwijs

    Zo’n 75 personen vanuit ruim 50 organisaties zetten zich in één van de zes werkgroepen in voor de onderwijsambities- en acties uit de Agenda Natuurinclusief 2.0. De werkgroepen stellen zich graag aan je voor!

    Lees verder

  • Domeinbijeenkomst Onderwijs

    Regelmatig organiseren we een domeinbijeenkomst, waarop we je bijpraten over wat er gebeurt in het domein en we samen aan de slag gaan. Hier ontmoet je andere leraren, opleiders, onderwijsontwikkelaars, onderzoekers, beleidsmakers en meer. De domeinbijeenkomst van 6 november 2024 wordt verplaatst naar het voorjaar van 2025. Daarover later meer!

  • Het kernteam domein Onderwijs zwaait af

    De volgende fase in het domein Onderwijs binnen het Collectief Natuurinclusief breekt aan! Tijdens het Natuurinclusief Nationaal Overleg (NiNO) op 30 mei presenteerde domeinleider Noelle Aarts positieve reacties van een grote diversiteit aan organisaties op de Agenda 2.0. Met deze mijlpaal sluiten we ook de kwartiermakersfase af. Dat betekent onder andere dat het werk voor de kerngroep erop zit. Lees verder.

  • Van agenda naar actie

    Donderdag 30 mei was een bijzondere mijlpaal voor het domein Onderwijs. Domeinleider Noelle Aarts presenteerde in het NiNO de oogst van de appreciatiefase van ons domein. In het document 'Van agenda naar actie' zijn alle reacties op de Agenda 2.0 gebundeld.

    In de appreciaties vertellen verschillende organisaties hoe zij aankijken tegen de acties en ambities in Agenda 2.0 en hoe ze zich willen inzetten voor de uitvoering daarvan. Het document laat zien dat we kunnen rekenen op brede steun en grote inzet. We kijken uit naar een vruchtbare samenwerking met jullie en met vele anderen in de volgende fase!

    Bekijk hier alle reacties.

Iedereen is welkom en iedereen is nodig in het Collectief Natuurinclusief. Het domein onderwijs is een missiegedreven beweging van professionals in het onderwijs én daarbuiten. Iedereen zet zich vanuit hun eigen kracht en eigen rol in voor duurzaam natuurinclusief onderwijs. Binnen het domein werken scholen, onderwijs- en kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheden ook actief samen aan natuurinclusief onderwijs in natuurinclusieve onderwijsomgevingen.

Ons domein is hierin een broedplaats voor integrerende ideeën en inzichten. In september starten we met zes werkgroepen rond de vijf actielijnen uit de Agenda 2.0. Wil je ook meedenken of doen op één van de actielijnen of acties? Stuur een mail naar Nienke via het contactformulier onderaan de pagina.

Aan de onderstaande ambities werken wij samen in de periode van 2024 tot 2026. Voor iedere ambitie lees je de actielijnen en concrete acties voor de komende tijd.

Onze aanpak

  • We werken in 2024 naar een breed gedragen beschrijving van wat we verstaan onder ‘onderwijs voor een natuurinclusieve samenleving’ in de vorm van principes en praktijken. In de jaren erna fungeren deze als basis om de beweging naar natuurinclusief onderwijs van binnenuit te bevorderen.

    Actie 1A: Het formuleren van principes en praktijken van onderwijs voor een natuurinclusieve samenleving die in het onderwijs kunnen worden benut. Deze actie ronden we af in 2024.

    Actie 1B: Het stimuleren van het gebruik van natuurinclusieve principes en praktijken door scholen en leermiddelenontwikkelaars om onderwijs te laten aansluiten op kerndoelen.

    Actie 1C: Het (co-)organiseren van inspirerende ontmoetingen, uitwisselingen en campagnes voor onderwijsprofessionals en onderwijsondersteunende organisaties, met een sterke regionale component.

    Actie 1D: Het aanjagen van de integratie van natuurinclusiviteit in de scholing van onderwijsprofessionals, via lerarenopleidingen en schoolleidersopleidingen.

    Actie 1E: Het informeren en ondersteunen van ambtenaren, politieke partijen en volksvertegenwoordigers bij hun beleidsontwikkeling voor het onderwijs. Dit doen we in samenhang met andere duurzaamheidsthema’s in het onderwijs.

  • Eind 2026 wordt het je (leren) verhouden tot je natuurlijke omgeving als integraal onderdeel van burgerschap gezien en is dit als dusdanig verwerkt in de nieuwe kerndoelen van het funderend onderwijs (po en onderbouw vo).

    Actie 2A: Het bevorderen van de school als oefenplaats voor burgerschap. Dit doen we door jonge mensen uit te nodigen en toe te rusten om via jong leiderschap en jongerenparticipatie in het onderwijs een natuurinclusief verschil te maken in hun school of instelling, bijvoorbeeld via Eco-teams en Green Offices.

    Actie 2B: Het aanjagen van natuurinclusiviteit in de actualisatie van de kerndoelen voor het funderend onderwijs, om handelingsperspectieven te bieden om met natuurinclusiviteit aan de slag te gaan. Hiertoe nemen we via coöperatie Leren voor Morgen deel in de advieskringen van de kerndoelen Burgerschap en de kerndoelen voor leergebieden die daarvoor de context schetsen, zoals Mens & natuur.

  • Eind 2026 werken onderwijs, arbeidsmarkt en overheden nauwer samen om natuurinclusiviteit in het vervolgonderwijs te verankeren. Hierdoor ontwikkelen aanstaande professionals de competenties die nodig zijn om de transitie naar een natuurinclusieve samenleving te realiseren.

    Actie 3A: Het vergroten van het bewustzijn over de cruciale rol van natuurinclusiviteit in relatie tot de Sustainable Development Goals in het vervolgonderwijs. Dit doen we door de ervaringen van koplopers te delen, te beginnen bij de domeinen landbouw en bouw. (domeinoverstijgend; domeinen landbouw en bouw)

    Actie 3B: Het stimuleren van praktijkgericht onderzoek en het benutten van de verworven kennis, door de oprichting en versterking van practoraten (mbo) en lectoraten (hbo) omtrent natuurinclusiviteit en hun onderlinge kennisuitwisseling. (domeinoverstijgend; alle domeinen)

    Actie 3C: Het in kaart brengen van de behoefte aan vakmensen die de transitie naar een natuurinclusieve samenleving kunnen waarmaken en de onderwijsopgave die hieruit voortvloeit. (domeinoverstijgend; alle domeinen)

  • Eind 2026 is de ontwikkeling van groen-blauwe, natuurinclusieve schoolpleinen en onderwijscampussen versneld en is de trend ingezet naar natuurinclusieve onderwijshuisvesting als de norm.

    Actie 4A: Het versnellen van de ‘groene revolutie’ op schoolpleinen en campussen bij bestaande en nieuw te bouwen scholen en onderwijsinstellingen, door slimme alliantievorming en het wegnemen van blokkades. (domeinoverstijgend; domeinen bouw en gezondheid)

    Actie 4B: Het stimuleren van natuurinclusief bouwen van onderwijshuisvesting door inzichtelijk te maken welke maatregelen genomen dienen te worden en deze te verankeren in beleidskaders en (integrale) huisvestingsplannen. (domeinoverstijgend; domeinen bouw en gezondheid)

    Actie 4C: Het stimuleren van het geschikt maken van plekken voor buitenonderwijs in natuurgebieden en andere natuurrijke gebieden in de omgeving van scholen en onderwijsinstellingen. (domeinoverstijgend; domeinen bouw, gezondheid en vrijetijdseconomie)

  • Eind 2026 is de functie van natuur- en duurzaamheidseducatie (NDE) in gemeenten en regio’s uitgebreid en verder geprofessionaliseerd en fungeert NDE in toenemende mate als ontwikkelpartner en ondersteuningsstructuur van het onderwijs.

    Actie 5A: Het stimuleren en ondersteunen van (lokale, regionale en landelijke) overheden om natuur- en duurzaamheidseducatie structureel te faciliteren, opdat alle scholen gebruik kunnen maken van een betrouwbare en kwalitatief hoogwaardige dienstverlening om natuurinclusief onderwijs te realiseren.

    Actie 5B: Het bevorderen van de kwaliteit van natuureducatie, onder andere via de bevordering van de professionele ontwikkeling van en regionale samenwerking tussen NDEprofessionals.

    Actie 5C: Het bevorderen van de samenwerking tussen educaties op landelijk en lokaal niveau, zoals tussen natuur en cultuur, techniek, gezondheid, bewegen en sport.

De natuurinclusieve beweging in ons domein

  • Expeditie Natuurrijk Leiderschap

    Een Natuurrijke School: een plek waar álle kinderen zich gezond kunnen ontwikkelen en kennis en vaardigheden opdoen om bij te dragen aan een planeet die bruist van het leven. In de Expeditie Natuurrijk Leiderschap maken 22 leiders van 12 basisscholen van verschillende onderwijsstromingen gezamenlijk, maar ieder op hun eigen wijze, werk van die ambitie. Samen met IVN Natuureducatie en oe Operation Education versnellen zij de beweging waarmee natuur vanzelfsprekend onderdeel wordt van iedere schooldag.

    Lees meer

  • More nature, Deeper education

    Met het project More nature, Deeper education brengen Stichting NatuurCollege en het Onderwijs- en Leercentrum van Wageningen University & Research een breed gesprek op gang tussen studenten en docenten over de opkomende trends en de potentiële impact van natuurinclusief onderwijs in een academische context. Het doel van het project is om recente inzichten in de ‘natuurinclusieve’ pedagogiek toegankelijk te maken voor docenten, opdat zij natuurgerichte onderwijsmethoden kunnen toepassen in hun cursussen. Natuurinclusief onderwijs wordt op die manier onderdeel van de professionele ontwikkeling van leraren.

    Lees meer

  • Blauwe Hotspot Dordrecht

    Blauwe Hotspot Dordrecht is één van de tien hotspots waar onderwijsorganisatie Yuverta samenwerkt met overheden en het bedrijfsleven. Blauwe Hotspot Dordrecht is dé community voor studenten, docenten en professionals uit het blauwgroene domein die zich specifiek richt op de thema’s ‘Water, Bodem & Klimaat’. De Blauwe Hotspot vormt zo een ontmoetingsplek (zowel online als op een fysieke locatie) waar kennis gedeeld kan worden over deze thema’s. De hotspot fungeert als makelaar tussen onderwijs en bedrijfsleven en is erop gericht experts op te leiden via zowel formeel onderwijs als leven lang ontwikkelen.

    Lees meer

  • Griftland College in Soest

    Een leerling van het Griftland College in Soest zei tijdens een raadsinformatieavond over onderwijs tegen een raadslid: “Wij hebben recht op duurzaam onderwijs. Wij jongeren willen een gezonde aarde waar we kunnen leven en die wij beter door kunnen geven aan onze kinderen.” De leerling is lid van het Eco-team op de school, die jong leiderschap en jongerenparticipatie stimuleert door hun deelname aan het wereldwijde programma Eco-Schools. De middelbare school maakt daarbij expliciet de koppeling met burgerschapsonderwijs. De lokale welzijns- en natuurorganisatie Stichting Balans begeleidt de school in dit ontwikkelproces.

    Lees meer

“Zoals natuur de basis is van onze samenleving, zo vormen opvoeding en onderwijs de basis van de mensen die de natuurinclusieve samenleving creëren.”

Het team

Wij zijn het domein Onderwijs

  • Katja van Dalen | Natuurlijk Begaafd

  • SME

  • Global Exploration

  • Hogeschool Utrecht

  • GDO

  • Terrawijs

  • Natuurmuseum Brabant

  • Rooftop Revolution

  • Hogeschool Leiden

  • Windesheim

  • EcoBiose

  • Yuverta

  • CIV Groen

  • Groenpact

  • Katapult

  • VSC

  • Operation Education

Contact

Iedereen is welkom en iedereen is nodig. Iedereen die bijdraagt of bij wil dragen aan de natuurinclusieve beweging (in het onderwijs) is onderdeel van het collectief. Het maakt niet uit of je wil meelezen, meedenken, meedoen, goede voorbeelden wil aandragen, kennis wil delen of op een andere manier bijdraagt. Wij verbinden alle initiatieven met elkaar en versnellen deze, van grote koploper tot kleine organisaties die eerste stappen zetten.

Heb je vragen of een goed idee? Of zoek je verbinding als het gaat om natuurinclusief onderwijs? Neem contact op met onze domeintrekker Nienke via n.martinus@agendanatuurinclusief.nl.

Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Domein Onderwijs

Vul het formulier hiernaast in en blijf op de hoogte van ontwikkelingen binnen het Domein Onderwijs!

* indicates required

*Door je in te schrijven voor deze nieuwsbrief ga je automatisch akkoord met het privacybeleid van SME.

Nieuwsbrief Domein Onderwijs

 Domeinen

Ontdek het laatste nieuws