Zorgterreinen voor een natuurinclusief en gezond Nederland

Het Kadaster heeft op verzoek van het Domein Gezondheid van het Collectief Natuurinclusief onderzoek gedaan naar het landgebruik van zorginstellingen. Het onderzoek moet mede verdere richting geven aan het streven van het Collectief Natuurinclusief om de natuurinclusiviteit en gezondheid van zorgterreinen te vergroten. De resultaten van het onderzoek zijn neergelegd in het vandaag gepubliceerde rapport “Het landgebruik van zorginstellingen”.

Het gezamenlijke oppervlak van de zorgterreinen in Nederland bedraagt volgens het rapport ruim 50.000 hectare. Ter vergelijking, dat is iets meer dan de hele omvang van het Waddeneiland Texel, of gelijk aan de helft van alle bedrijventerreinen in Nederland samen.

In het onderzoek is in het bijzonder aandacht gegeven aan de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), gehandicaptenzorg (GHZ), ziekenhuizen en ouderzorg/verpleeghuizen. Dit gaat om iets meer dan 11.000 instellingen die samen bijna 9.000 hectare zorgterrein in gebruik hebben. De gezamenlijke GHZ-instellingen hebben hiervan de helft.

Het Kadaster

Op basis van kaartbeelden van het Kadaster is onderzocht hoe ‘groen’ de terreinen in deze segmenten zijn. Een terrein is groen als dit op de topografische kaart van het Kadaster is getypeerd als grasland, plantsoen of bos. Bebouwing of infrastructuur op de terreinen is als ‘verhard’ gezien.

De GGZ-terreinen komen als het ‘groenst’ uit de bus. Gemiddeld genomen blijkt 60% van een GGZ-terrein als ‘groen’ te kwalificeren. Ziekenhuisterreinen zijn relatief het minst groen. Ziekenhuizen hebben veel verhard terrein, wat gelet op de functie van ziekenhuizen samenhangt met parkeergelegenheid en ruimte voor verkeerstromen. De relatief grote omvang van de gebouwen zorgt er bovendien voor dat ziekenhuisterreinen een groot bebouwd oppervlakte hebben. Water (‘blauw’) komt niet veel voor op zorgterreinen.

Overigens zijn groene terreinen niet per definitie natuurvriendelijk. Er is op de kaartbeelden geen onderscheid te maken tussen een biodivers natuurgebied of intensief gemaaide grasvelden. Tegelijkertijd kunnen als ‘verhard’ getypeerde ziekenhuisterreinen bestaan uit natuurvriendelijke gebouwen met groene daken.

Nabijheid natuurgebieden

Ook is in het onderzoek aandacht besteed aan de nabijheid van zorgterreinen ten opzichte van natuurgebieden. De gedachte is dat de vergroende zorgterreinen een (versterkende) functie in het Nederlandse natuurnetwerk zouden kunnen vervullen, bijvoorbeeld als verbindingszones.

Van de onderzochte zorgterreinen van GGZ-, GHZ-instellingen, ziekenhuizen en ouderenzorg/verpleging ligt een groot gedeelte dichtbij natuurgebied. Dat biedt mogelijkheden voor het verbinden van zorgterreinen met natuurnetwerken: maar liefst 60% van de terreinen ligt vanaf het middelpunt van het terrein op slechts minder dan 500 meter van het dichtstbijzijnde natuurgebied. Ruim 40% ligt zelfs binnen 250 meter. Dat laatste geldt met name voor de grote terreinen van GGZ-instellingen (meestal aan de randen van bebouwd gebied, buiten de Randstad) en het minst voor ziekenhuizen.

Groene stappen

Het Collectief Natuurinclusief betrekt de uitkomsten van het rapport bij haar streven om in de komende 3 jaar minstens 10% van de terreinen van natuurinclusieve voorlopers in de zorg natuurinclusief te maken. Het accent ligt daarbij op de GGZ, Gehandicaptenzorg, Ouderenzorg en Ziekenhuizen. Op die terreinen neemt zowel de vitaliteit van cliënten, zorgmedewerkers, buurtbewoners als de natuur toe. Behandeling, begeleiding en dagactiviteiten in de groene ruimte worden bevorderd.

In het kader van de Groene GGZ en de Groene Gehandicaptenzorg i.o. worden al belangrijk stappen in de richting van natuurinclusieve zorg en zorgterreinen gemaakt, mede in het kader van het Collectief Natuurinclusief.

Benieuwd naar het onderzoek “Het landgebruik van zorginstellingen”? Lees het via onderstaande button.