Monitoringraamwerk voor natuurinclusief Nederland
Er zijn veel initiatieven die bijdragen aan de verbetering van natuur en het slim inzetten van natuurlijke oplossingen. Maar hoe weten we dat deze initiatieven ook impact maken? Met de doelen uit Agenda 2.0 als uitgangspunt is het rapport ‘Ontwerp Monitoringraamwerk’ ontwikkeld om daar inzicht in te krijgen.
Het versterken van biodiversiteit en het integreren van natuur in onze dagelijkse omgeving is de kern van Agenda Natuurinclusief 2.0. Er wordt toegewerkt naar een natuurinclusieve samenleving in 2050. Een trein die al rijdt, maar hoe zorgen we dat we de voortgang goed in kaart brengen? Om daar antwoord op te geven is het monitoringraamwerk ontworpen.
Het belang en de totstandkoming van het monitoringraamwerk
Monitoring is een essentieel instrument om de voortgang, prestaties en resultaten van de transitie naar een natuurinclusieve samenleving systematisch te volgen. Het stelt Collectief Natuurinclusief in staat om impact te meten, bij te sturen waar nodig en te inspireren. Het monitoringraamwerk legt de basis voor herhaaldelijk meten en geeft daarmee inzicht in de richting en snelheid van natuurinclusiviteit, zowel binnen de domeinen als domeinoverstijgend.
Binnen Collectief Natuurinclusief heeft een consortium de handschoen opgepakt om deze monitoring vorm te geven, in nauwe samenwerking met Programmabureau Natuurinclusief: IUCN NL, MVO Nederland, Naturalis Biodiversity Center, RIVM en PBL. Gebaseerd op een analyse van reeds beschikbare databronnen en meettools, en in lijn met de doelen van Agenda 2.0, is dit raamwerk tot stand gekomen. Een participatief proces vormde de kern van deze ontwikkeling, waarbij domeintrekkers en natuurinclusieve partners zijn betrokken bij het ontwerpen van het monitoringraamwerk.
Het monitoringraamwerk
Het monitoringraamwerk vormt de structuur om de monitoringactiviteiten te organiseren en te begeleiden. Prestatie-indicatoren, die de lange termijn prestaties en impact van initiatieven meten, vormen hiervoor per domein de basis. Ook zijn er indicatoren over de domeinen heen; daar waar de impact van initiatieven samenkomt. Inzet van deze indicatoren maakt het mogelijk momentopnamen te maken en te zien hoe natuurinclusiviteit verandert.
Voor de korte termijn acties zijn er actie-indicatoren opgenomen. Alle indicatoren sluiten aan op de doelen van Agenda 2.0. Tot slot heeft het consortium aanbevelingen gedaan voor indicatoren.
De 3-30-300 richtlijn
Een voorbeeld van een prestatie-indicator is de '3-30-300' regel - opgenomen in het monitoringraamwerk van de twee domeinen Bouw en Gezondheid - die gericht is op het waarborgen van een natuurlijke, gezonde leefomgeving in stedelijke gebieden. Dat groen bijdraagt aan zowel menselijk welzijn als maatschappelijke opgaven, is bekend en wetenschappelijk onderbouwd. Prof. Cecil Konijnendijk heeft hiervoor de richtlijn 3-30-300 ontwikkeld om vergroening in de buurt inzichtelijk te maken.
3: vanuit je huis of kantoor zicht op drie significante bomen. Dit is belangrijk voor onder andere de geestelijke gezondheid.
30: minimaal 30% bomen (kroonbedekking) draagt bij aan een goede mentale en fysieke gezondheid, microklimaat en vermindering van luchtvervuiling en geluidsoverlast.
300: op minimaal 300 meter van je huis of kantoor is een park of andere ‘green space’. Deze zijn belangrijk voor mentale en fysieke gezondheid.
Hieronder drie voorbeelden door Cobra Groeninzicht van de drie regels in Groningen. De eerste regel wordt op de binnenstad en enkele stadsdelen aan de rand na goed voldaan. Zie de rode (niet voldaan), gele (deels voldaan) en donkergroene (voldaan) kleurmarkeringen.
Wat is de waarde van deze indicator?
Cobra ververst jaarlijks de analyse van deze indicator per gebouw, voor heel Nederland, en vat deze data samen in rapportcijfers per buurt, wijk of gemeente. Dit geeft een scherp beeld per locatie waar verbetering mogelijk is door natuurinclusieve ruimtelijke planning en implementatie daarvan. En voor de langere termijn laat de data zien of de invulling van de regel per locatie verbetert of verslechtert ten behoeve van de gezondheid van mensen en haar leefomgeving.
De toekomst van het monitoringraamwerk
In totaal telt de Agenda 25 doelen, waarvoor het raamwerk 40 prestatie-indicatoren voorstelt. Voor een deel van de indicatoren is momenteel een meettool met datareeksen beschikbaar. De domeinteams bepalen in samenwerking met het consortium de komende tijd welke indicatoren prioriteit hebben. En vervolgens hoe en door wie meerjarige metingen - bijvoorbeeld met enquêtes - opgestart kunnen worden. Daarnaast zal het programmabureau van het Collectief Natuurinclusief zorgen voor zichtbaarheid en signalering van de voortgang van de actie-indicatoren uit Agenda 2.0. Tezamen leggen ze een belangrijke basis voor het structureren van de richting, resultaten en impact van natuurinclusief, voor het welzijn en de welvaart van Nederland.
Kortom, het monitoringraamwerk van Agenda Natuurinclusief 2.0 helpt het Collectief naar een natuurinclusief Nederland met duidelijk gedefinieerde doelen, meetbare indicatoren en een participatief proces als fundament.
Heb je vragen of feedback? Dat horen we graag, mede omdat het monitoringraamwerk in ontwikkeling blijft. Neem contact op met Fatima Polat: f.polat@minlnv.nl, Coördinator monitoring natuurinclusief.